આજના સમયમાં ખેતીમાં થતાં જીવાત અને રોગના હુમલાને કારણે ખેડૂતોને ઉપજ અને આવક બંનેમાં ઘટાડો થઈ રહ્યો છે. મોટાભાગના ખેડૂતો ઉકેલ તરીકે રસાયણોનો ઉપયોગ કરતા હોય છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે રસાયણ વગર પણ જીવાતનું અસરકારક નિયંત્રણ શક્ય છે?
આ લેખમાં આપણે વાત કરીશું pheromone trap અને sticky trap વિશે, જે કૃષિમાં સંકલિત નિયંત્રણ પદ્ધતિ(ICM/IPM)નો ભાગ છે અને ખેતીને વધુ ગુણવત્તાવાળી અને રેસિડ્યુલ-ફ્રી બનાવી શકે છે.
શું છે ફેરોમોન ટ્રેપ(pheromone trap) ?
ફેરોમોન ટ્રેપ એ ખાસ પ્રકારનો પાંજરો છે, જેમાં એક લ્યુર (લાલચ આપતી ગંધપદાર્થ) હોય છે. આ લ્યુરનું રસાયણ પુરુષ જીવાતોને આકર્ષે છે, જેથી તે ટ્રેપમાં ફસાઈ જાય છે. આ રીતે નર ફૂદાની સંખ્યા ઘટે છે અને જીવાતોની જનસંખ્યા વધતી અટકે છે. દરેક પાક માટે અલગ લ્યુર હોય છે — લીલી ઈયળ, ગુલાબી ઈયળ, લશ્કરી ઈયળ વગેરે માટે અલગ લ્યુર ઉપલબ્ધ હોય છે.
કેવી રીતે વાપરવો?
-
મોજણી માટે: પ્રતિ એકર 5-6 ફેરોમોન ટ્રેપ લગાડો.
-
નિયંત્રણ માટે: 35-40 ટ્રેપ લગાડવા વિનંતી છે.
-
ટ્રેપ પાકની ઊંચાઈ કરતા 1 ફૂટ ઉંચો હોવો જોઈએ.
-
લ્યુરની વૈધતા 30 થી 90 દિવસ હોય છે — સમયસર બદલવો આવશ્યક છે.
શું છે સ્ટીકી ટ્રેપ(sticky trap)?
સ્ટીકી ટ્રેપ, ખાસ કરીને પીળા રંગના ચીકણા પેનલ હોય છે, જેના પર જીવાતો ચોંટી જાય છે. આ ટ્રેપ મુખ્યત્વે સફેદ માખી, થ્રિપ્સ, લીમડા જેવી જીવાતો માટે ઉપયોગી છે.
કેવી રીતે વાપરવો?
-
દરેક વિઘામાં 1 સ્ટીકી ટ્રેપ લગાડવો.
-
ટ્રેપને ખેતરમાં વિવિધ ભાગમાં સરખી અંતરાલે લગાડવો.
-
ઉડતી જીવાતોની મોજણી માટે ઉપયોગી અને કેમિકલ મુક્ત પદ્ધતિ છે.
ફેરોમોન અને સ્ટીકી ટ્રેપના લાભો
-
જીવાતનું આરંભે જ નિયંત્રણ.
-
રસાયણમુક્ત ખેતી તરફ પગલું.
-
ઓછી ખર્ચાળ પદ્ધતિ.
-
ઉપજની ગુણવત્તા અને બજારમૂલ્યમાં વધારો.
-
માનવ આરોગ્ય માટે પણ સુરક્ષિત.
ટ્રેપ ક્યાંથી મેળવી શકાય?
તમારા નજીકની કૃષિ યુનિવર્સિટી, કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્ર અથવા એગ્રો સર્વિસ સેન્ટરમાંથી ટ્રેપ સરળતાથી મળી શકે છે. મળતું ન હોય તો અન્ય વિશ્વસનીય ખેડૂતો અથવા વિક્રેતાઓ સાથે સંપર્ક કરો.
- ચોમાસુ મગફળીના માટે શ્રેષ્ઠ જાતોની પસંદગી – ખેડૂત મિત્રો માટે માર્ગદર્શિકા
- Chelated micronutrients fertilizer mahiti in gujarati
-
New I Khedut Portal 2.0 – નવી સુવિધાઓ સાથે નવું ડિજિટલ પગથિયું
અંતિમ સંદેશ
તમારું ખેતર રોગમુક્ત અને નફાકારક બનાવવા માટે ફેરોમોન અને સ્ટીકી ટ્રેપનો ઉપયોગ શરૂ કરો.
સસ્તા, અસરકારક અને પર્યાવરણમૈત્રી પદ્ધતિથી આજે જ ખેતીને નવી દિશા આપો.
તમે શું next કરી શકો છો?
-
આ લેખ શેર કરો તમારા ખેડૂત મિત્રોના વોટ્સએપ ગ્રુપમાં
- અમારા વોટસ અપ ગ્રુપમાં જોડાવા માટે અહી ક્લીક કરો
-
ખાતરી કરો કે દરેક પાક માટે યોગ્ય ટ્રેપ અને લ્યુર પસંદ કરો
-
કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોની સલાહ લો ટાઈમ ટુ ટાઈમ
ખેતીને વધુ સમૃદ્ધ અને રાસાયણમુક્ત બનાવવા માટે આજે જ ટ્રેપ ટેકનોલોજી અપનાવો.