2025 મગફળીના પાકમાં યોગ્ય ખાતર :વધુ ઉત્પાદન માટે વૈજ્ઞાનિક રીત

khetivadi151@gmail.com

1 month ago

નમસ્કાર ખેડૂત મિત્રો!
ખેતીમાં સતત નવી ટેકનોલોજી અને વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિઓ અપનાવવી એ સમયની જરૂરિયાત બની છે. આજે આપણે વિશેષ વાત કરીશું – મગફળીના પાકમાં યોગ્ય ખાતર વ્યવસ્થાપન કેવી રીતે કરવું? જેનાથી ખેડૂત મિત્રોને વધુ ઉત્પાદન, વધુ નફો અને જમીનની આરોગ્યભર્યું સંચાલન પ્રાપ્ત થાય.

Table of Contents

Toggle

1. મગફળીના પાકમાં ખાતર વ્યવસ્થાપન પહેલાં મર્યાદિત ભૂલ ન કરો

સૌ પ્રથમ અને સૌથી મહત્વની વાત – જમીનનું રાસાયણિક પૃથકરણ (soil testing) કરાવવું જોઈએ. પૃથકરણના રિપોર્ટના આધારે ખાતરો નક્કી કરવામાં આવે તો ખાતર વધુ અસરકારક બને છે અને બિનજરૂરી ખર્ચ ટાળવામાં આવે છે.

જમીનનું પૃથકરણ કરાવ્યા પછી ખાતરનું આયોજન કરવું જરૂરી છે.

2. મગફળી માટે પાયાનું ખાતર: ત્રણ મુખ્ય ખાતરો

(1) Single Super Phosphate (SSP)

ફોસ્ફરસ (16%), સલ્ફર (12%) અને કેલ્શિયમ (21%) સહિતનું તત્વ છે.
મગફળી માટે ખાસ કરીને SSP વધુ ફાયદાકારક છે કારણ કે તે તેલની ગુણવત્તા અને પાકની મજબૂતીમાં વધારો કરે છે.

👉 ડોઝ: 156 કિ.ગ્રા પ્રતિ હેક્ટર / 25 કિ.ગ્રા પ્રતિ વિઘા

(2) Ammonium Sulphate

નાઈટ્રોજન (21%) અને સલ્ફર (23%) આપે છે.
છોડની વૃદ્ધિ અને ફૂગજન્ય રોગ સામે રક્ષણ માટે ફાયદાકારક.

👉 ડોઝ: 62.5 કિ.ગ્રા પ્રતિ હેક્ટર / 10 કિ.ગ્રા પ્રતિ વિઘા

(3) Muriate of Potash (MOP)

પોટાશિયમ (60%) આપે છે, જે છોડને હેલ્ધી રાખે છે અને રોગપ્રતિકારક ક્ષમતા વધારવામાં મદદરૂપ થાય છે.

👉 ડોઝ: 80–100 કિ.ગ્રા પ્રતિ હેક્ટર / 13–16 કિ.ગ્રા પ્રતિ વિઘા

3. મગફળીના પાકમાં સેન્દ્રિય ખાતરોનો ઉપયોગ પણ અનિવાર્ય

જમીનના જીવંતપનને જાળવવા માટે ઓર્ગેનિક ખાતરો ખૂબ જ અગત્યના છે.

છાણીયું ખાતર (FYM): 8–10 ટન પ્રતિ હેક્ટર (1.25–1.5 ટન પ્રતિ વિઘા)
જો પશુપાલન નથી તો: 500 કિ.ગ્રા એરંડીની ખોળ પ્રતિ હેક્ટર
→ આથી 30–32% ઉત્પાદન અને આવકમાં વધારો નોંધાયો છે.
→ રોગો (દોડવાના સડા, સફેદ ફૂગ) 24–55% ઓછા થાય છે.

4. મગફળીના પાકમાં જૈવિક ખાતરો: જમીનના તંદુરસ્ત ભવિષ્ય માટે

જૈવિક બેક્ટેરિયા ખાતરનો પણ સહારો લેવો જોઈએ:

Rhizobium
NPK consortium
Phosphate Solubilizing Bacteria (PSB)
Potash mobilizing bacteria
Sulfur solubilizing bacteria

આ તમામ લિક્વિડ સ્વરૂપે ઉપલબ્ધ છે અને મગફળીમાં ખાસ અસરકારક છે.

5. મગફળીના પાકમાં યોગ્ય ખાતર વ્યવસ્થાપન,અન્ય ઉપયોગી ટિપ્સ

DAP કે અન્ય કંપાઉન્ડ ખાતરો જેવા કે 12-32-16 અને 20-20-0 પણ ચલાવી શકાય છે, પણ એમાં SSP જેટલા તત્વો (જેમ કે કેલ્શિયમ અને સલ્ફર) નથી હોતા.
કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોના સંશોધન આધારિત ડેટા અનુસાર SSP, Ammonium Sulphate અને MOP નું સંયોજન મગફળી માટે શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.

6.મગફળીના પાકમાં યોગ્ય ખાતર વ્યવસ્થાપન ટ્રાયલ વિઘામાં શરૂ કરો

નવા ખેતર કે ખાતર પદ્ધતિઓ તરત મોટા પાયે ન અપનાવવી. પહેલા 1–2 વિઘામાં ટ્રાય કરો. પરિણામો જોઈ ને અંતે આખા ખેતરમાં અનુસરો.

7. મગફળીના પાકમાં ખાતર વ્યવસ્થાપન વિજ્ઞાન આધારિત ખેતી = નફાકારક ખેતી

આ રીતે, યોગ્ય પદ્ધતિથી અને વૈજ્ઞાનિક ભલામણ પ્રમાણે ખાતર આપવાથી:

✅ મગફળીનું ઉત્પાદન વધે
✅ તેલની ગુણવત્તા અને ટકાવારી સુધરે
✅ રોગપ્રતિકારકતા વધે
✅ જમીનની ક્ષમતા જાળવાઈ રહે
✅ ખર્ચ ઘટાડો થાય અને આવકમાં વધારો થાય

8. અંતિમ સલાહ

વિડિયોમાં દર્શાવ્યા પ્રમાણે, મગફળીનો પાક તેલેબિયાઓમાં “રાજા” માનવામાં આવે છે. તેનો યોગ્ય રીતે ખાતર વ્યવસ્થાપન કરી શકાય તો ખેતીમાં નવી ક્રાંતિ શક્ય છે.